Those Were The Days II: Sauti za Busara

Right. You guys must be thinking the pole-pole spirit’s gotten the better of me.

Apologies, and apologies again! I know a blog should be nourished like a plant. If you don’t water it regularly, it shrinks, dries, dies. So much for lousy comparisons – I’ve been having some persisting problems with my internet connection here for the past two weeks. Couldn’t access Facebook (oh mama!), Youtube videos wouldn’t load and, worst of all, my lousy modem wouldn’t let me reach my own blog. But! All that is, eh, seems, solved now. Time to reanimate this baby - there are stories to be told! First in line: the Zanzibar experience.

Those were the days, grandpa will sigh half a century from now. No doubt about it, the Sauti za Busara weekend’s been the highlight of my African adventure so far. I had pictured Zanzibar many a time in the weeks prior to my departure. In my head, I painted dream-like tableaux – white sand, a light-blue ocean, a gentle breeze tickling the palm-trees, ah well, all the usual “isla-bonita” suspects really. “The pearl of Africa!” it read in the books and on the blogs, and a typical Zanzibari [dhow] wallpaper adorned my desktop for over a month.

The real thing didn’t disappoint.

In grandpa’s 2062 account of it all, Sauti za Busara 2012 will doubtlessly have featured the best bands world music had to offer. People will have fluttered around on flying carpets, and the amount of peace and love to have sprinkled the audience will have put Woodstock (Who-stock?!) to shame. Ah well. The actual story is rosy enough. To me, Sauti lived up to its claim being “the friendliest festival on the planet”. At least it’s among the friendliest I’ve visited. Peace ‘n love there were, a whole lot of ‘em. Alright, didn’t spot any flying carpets, but let’s say they took on the form of another mode of transport, indeed one quite familiar to me: I was amazed to see so many bicycles in Stone Town! (One of the first things I saw upon setting foot on the island was an old man in a celestially white djellabah biking around on a bumpy street, the first of many picturesque scenes – shame the lousy photographer that I am didn’t have the camera within reach.)

The performances took place at an old fort in the middle of Stone Town, starting at around 5 PM, and the fun would usually continue until well past midnight. Dancing my ass off in a castle brought back some good memories – I recall epic nights at the world music festival in the Portuguese gypsy town of Sines last summer, an event which also featured performances in a castle, creating a magical atmosphere (it was here where my enthusiasm for researching African music was triggered, with Congolese soukous tunes bringing a thousand-something people audience in a state of ecstasy!).

As for the music: “Sauti” did feature a rich array of African singers, dancers, and drummers. I had been looking forward to a few of them in particular.

Firstly, there was Bi Kidude, Bi Kidude, East Africa’s greatest living musical legend, known both within and outside the continent as the undisputed queen of taarab. Taarab is a form of sung Swahili poetry and considered a uniquely Zanzibari genre. Mrs Kidude was one of the first artists to enter the stage, backed up by the “Womens’ Taarab Orchestra”, a band of big Zanzibari mama’s in beautiful purple-coloured dresses. Mind you – Bi is over a hundred years old. She was born at the beginning of the 20th century and already started her singing career in the early 1920s – would you believe it? And there she was, captivating the audience some eighty years later, old and feeble but with a powerful, piercing voice… (alright, let me be honest here for a second, taarab isn’t exactly your prime-example of easy listening, and sometimes her voice was, let’s say, painfully piercing) but come on, how cool is it to see such a living piece of history on stage? People were rushing forward to make the most of their Kodak-moments. Bi, like her audience, was having a great time and wouldn’t leave us until one of the purple dresses gently escorted her off the stage. “It ain’t over until the fat lady sings”, right? If she ever dies, I bet it will be heroic and on stage, in the heat of the moment. Like Sir Alex Ferguson who, as we all know, will choke on his gum one day in his beloved dug-out after a missed chance by one of his strikers.

Then, Leo Mkanyia. Now this guy was really something else. I had read about him in Holland while preparing my research and found out he is known as the figurehead of a genre called “Swahili Blues”. He has a very distinct sound and is a virtuoso on guitar, and – particularly interesting for me as a researcher – performs together with his dad, who was a Muziki wa Dansi star in the 70s and 80s. This former member of Mlimani Park did a good job passing on his skills. Given this interesting father-son collaboration, I had put Leo on my wanted-list of interviewees, hoping to snatch him on Zanzibar for at least a short talk. What I got was so much more.

Every afternoon between around 3 and 5, a so-called Movers and Shakers session was taking place at a particular hotel, meant for people who were in some way or another affiliated with the music, be it as NGO workers, government representatives, artists or festival staff. Small symposia really, where discussions on developments in the music business and – brrr – networking were the main focal points. Rebecca, my friend and founder of the Tanzania Heritage Project, was one of the invitees there and had somehow managed to get us (our friends Zoe and Geert, and me) in there. After one of those sessions, where Leo was present, Geert came up with an idea: could we do a video-interview with this man, and afterwards film him playing a few of his gems in some mystical Zanzibari alleyway? Of course, said Leo, hamna shida – “but I didn’t bring my guitar.” Because there is no such thing as coincidence, Zoe had brought hers along that particular day (I’d brought my uke too). So, an hour later there we were, on a quiet Stone Town street, filming the master of Swahili blues playing a private set on my friend’s guitar. Hallelujah! This truly was one of the most intimate, touching and true musical experiences I’ve had. Here’s a video Geert made with his camera (and edited).

Still awed by this sublime intermezzo, Zoe, Rebecca and I decided to jam some more.

That’s when the kids came out, jumping at my baby Lily at once. Man! It felt like seeing your hyperactive cousin running around with grannie’s antique Chinese vase, and I was waiting for an accident to happen – but it didn’t. Alright, they kind of tortured the strings, but didn’t break them, and the scene was unforgettable. A bunch of Zanzibari kids having a blast pretending to be rock-stars:

Leo’s show on Friday afternoon was a success. Even though he was the first act of the night (actually late-afternoon), he attracted a big audience. Throughout the set, more and more people joined the crowd, dancing enthusiastically to father and son’s riffs:

Thirdly, I had heard good stories about FM Academia, Tanzania’s no. 1 modern-day dansi group. They were Sauti’s final act, and although having to deal with some persisting microphone problems, concluded the festival in proper fashion. A funny bunch, really, guys with ingenious haircuts, some of them wearing Village People-esque outfits you’d be expecting on a party-boat in Amsterdam rather than a festival stage in East Africa!

Other musical highlights, for me, included Orchestra Super Mazembe – a Kenya-based collective who have been masters of soukous since 1967 and got the fort wobbling! -, Nneka, a Nigerian singer/songwriter who moved herself and some in the audience to tears with a powerful performance, and Tumi and the Volume, a South African group formed around rapper/poet/MC Tumi Molekane, an energetic, Willie Wartaal-like big guy who did an amazing job at getting the audience fired up (“I’M NOT PERFORMING FOR YOU, I’M PERFORMING WITH YOU! ARE YOU WITH ME SAUTI ZA BUSARA?!). Oh, and I shouldn’t forget the traditional dancing group from – I believe it was – Madagascar, whose front-man majestically pulled the Ozzy Osbourne – biting the head off a live chicken on stage (although I’m still not sure if I really saw what I saw, and if I believe it)!







On top of all this, I met a bunch of really nice and inspiring people on Zanzibar with whom I hope to stay in touch for a long time. Our nightly swim in the Indian Ocean (and in fact that entire night) I will most probably never forget. Zanzibari cuisine proved a welcome treat after the umpteen oily chipsi mayai I had in Dar es Salaam – octopus, catfish, shark, what a feast of seafood! And, to mix Woodstock with Zanzibar, who needs drugs when you’ve got sugar cane juice? Woah, heavenly stuff!

Alright, time to conclude this shower of lyrical chaos. Suffice to say it’s been a weekend of beauty: beautiful surroundings, beautiful music, and beautiful people. To Zanzibar I say not kwa heri, but tutaonana tena. Goodbye for now – see you again!

For a more in-depth take on the festival, read my friend Brenda’s article for ThisIsAfrica.me.

Official compilation video:

#6 REBEL REBEL

Buurvrienden deel twee.

Op de weg terug van het café – Arsenal-Manchester kijken met Afrikanen, een ervaring op zich, je trommelvliezen krijgen ervan langs – word ik staande gehouden door een lachende jongen met een ringbaardje. Matayo heet hij, zeg maar Matthew, hij wil dat ik meekom; ik moet absoluut zijn zus ontmoeten. Het is tien uur, de avond is nog jong. Het kan me allemaal niet schelen dus zit ik even later met een klein gezelschap in een kringetje rond de tafel (buiten natuurlijk, zonloze maar vochtige lucht, het liefst zou je hier helemaal geen kleren dragen). Mijn nieuwe rafiki, zijn echt niet onooglijke zus, de buurvrouw, een aangewaaide tante en ik raken het komende uur niet uitgepraat.

Matayo heeft een miljoen vrienden in de straat. Hij weet hoe je dingen moet repareren, maar zit zonder werk nadat zijn contract bij een of ander instituut niet werd verlengd. Volgende week hoopt hij bij het kantoor van een kennis een baantje als nachtwaker te versieren, en anders, ja, anders? Pole pole. Zus Rose kijkt naar de grond en dan verlegen naar me op, tante blijft maar Serengeti-bier aanvoeren en het gesprek komt op muziek. Een gevoelige snaar, oh boy! Matayo kreeg ooit van een oom een cd, Diamond Dogs van David Bowie, en heeft ‘m grijs gedraaid, grijzer dan -ie aankon. Op een gegeven moment gaf zijn geliefde schijfje de geest. Sindsdien heeft hij Bowie niet meer gehoord. Hij begint te zingen:

Doo doo doo-doo doo doo doo doo
Rebel rebel, ya torn ya dress
Rebel rebel, ya face a mess
Rebel rebel, how dai know
Hot tramp, I love you so!

Rebel rebel, ach, dat is hét nummer man. Ik moet hem bekennen dat ik niet zo’n Bowie-kenner ben. Heroes, Starman, Life on Mars? – dat is het wel. Maar wat Bob Marley betreft ben ik een jukebox, gooi er een duppie in en er komt een nummer uit (ik ben hier bezig een liefde voor reggae te ontwikkelen die waarschijnlijk niet snel overgaat, jongens). Akkoorden, lyrics, alles heb ik. En weet je wat, ik ga nú m’n ukulele halen, dan kan je ’t horen!

Zo gezegd, zo gedaan. Matayo’s ogen worden groot als ik Redemption Song inzet:

And won’t you help to sing
This songs of freedom
Cause all I ever have…
Redemption songs

Oh man! Noooo... I want to cry! Cry! Oh my god oh my god oh my GOD!

And what about kwingi, do you know kwingi? Ik weet het niet rafiki, kwingi, is dat Swahili? Vertel me alles, je weet dat ik hier ben vanwege jullie muziek, kom maar op! Pas als hij voorzichtig begint te zingen, valt het kwartje.

I want to break free
I want to break freeeeeee!

We’re having such a good time, having a ball. Dan staat Matayo op, hij moet een vriend gedag zeggen. Tante is naar bed, de buurvrouw stopt haar zoontje in (het loopt tegen twaalven). Rose en ik zijn alleen. Ze spreekt goed, verrassend goed Engels, en ik kom te weten dat ze als kapster werkt in een van de vele beautysalons in de buurt. Welke muziek vindt ze leuk? Ze denkt na, wil iets zeggen maar durft niet goed. Westlife!!! roept haar broer, die weer is aangeschoven. Ken ik die, Westlife? Ken ik Westlife nog, vraag ik me eige af. En dan is er dat sublieme moment, waarop je in één keer het juiste laatje opentrekt, en je geheugen je eens níét in de steek laat. Ik rommel wat aan en ineens rolt er een Westlife-nummer uit dat ik me God knows why herinner – Flying without wings, uit 1999, de vorige eeuw godbetert. Voor het effect probeer ik een boyband-k(w)eel op te zetten; Rose lacht stralend. Sherlock Holmes zei het al: het echte leven is oneindig veel gekker dan elk scenario dat je verzinnen kan.

Het wordt nu echt laat, bijna alle mensen in de straat zijn naar bed of in elk geval binnen. Matayo en Rose vragen of ik hun huisje wil zien, hier vlak achter. Er ligt een matras op de vloer; ik mag natuurlijk blijven slapen. Een halfuur en ’n laatste Serengeti later lig ik in een even stikdonkere als stikhete kamer, te gast bij mijn buren. De ventilator houdt zich doodstil. Stroom is er vaker niet dan wel, hadden ze me al toevertrouwd. Het gezoem van de muggen is het enige geluid.

Een week later, op zondag, is het precies half twee als Matayo op m’n deur klopt. Ik heb hem nu bij mij thuis uitgenodigd en beloofd hem ’n paar akkoorden te leren. We pingelen wat af, zo goed en zo kwaad als het gaat, en dan gaat de muziek aan. Weer die grote ogen als ik mijn iTunes-bibliotheek laat zien. Zeventien dagen aan muziek, op te roepen met een simpele muisklik. Over sommige dingen moet je niet te veel nadenken. Hij is Matayo en ik ben Nils, ik kom uit Nederland en hij uit Tanzania. Ik ben niet rijk, maar toch ook weer wel. Hij is niet arm, en wat is rijkdom? Rijkdom is samen naar Rebel Rebel luisteren, en dan naar Queen.

Matayo heeft ’t wel op jankende gitaren, gierende solo’s. Ik laat hem van alles horen. Terwijl John Guidetti zich in een parallel universum onsterfelijk aan het maken is tegen de Godenzonen, knalt bij ons Radar Love uit de speakers.

Over Klassiekers gesproken.

Het is me vaak op het hart gedrukt, toen dit Tanzania-avontuur er echt van bleek te gaan komen. Probeer niet te naïef te zijn, vertrouw niemand. Laat geen vreemden binnen, ga niet met onbekende mannen (en vooral vrouwen) mee. Gebruik je verstand. Na een maand in Dar es Salaam kan ik zeggen: een gokje moet, zo af en toe. Ik ben blond en blank, dus honderdduuzend mensen willen met me praten. Tuurlijk. De écht ongure types pik ik er nu wel uit. Maar soms hoef ik gewoon niet te aarzelen, moet er alleen maar vertrouwen zijn. Een drempel is er alleen als je 'm zelf ziet, anders niet. Uiteindelijk is dit allemaal één grote uitwedstrijd, en een uitdoelpunt telt dubbel. Avonden en middagen als deze zijn zoveel waard. Op elke straathoek kan een boef zitten, maar ook een potentiële rafiki. En dat laatste is in dit prachtige land een stuk waarschijnlijker.

Those Were The Days I: DDC Mlimani Park

So – let’s rock!

From now on, one day of the week will be reserved for a session of “dansi-class”, in a series aimed at getting you all acquainted with East Africa’s (specifically Tanzania’s) rich musical history. And of course, delving into musical history means delving into political history – pretty likely we’ll come across a range of events that shaped the past of this fascinating country, stumble upon socio-cultural phenomena and expand our vocabulary of Kiswahili.

As you can see, the language of instruction will be English. My other blog-posts will still be in Dutch, but I figured it’d be cool if I could also get my international friends aboard, as well as all those interested in (the history of) Muziki wa dansi, the genre that rocked the Swahili coast between the 60’s and 80’s of the 20th century.

I’ll kick off by highlighting a band which has already been mentioned in post #4. They were perhaps Tanzania’s most popular dansi group during the genre’s heyday in the 1980s and boy, do they still know how to set the roof on fire: DDC Mlimani Park Orchestra.

Formed in 1978, Mlimani Park soon established itself as Tanzania’s leading popular dance music band. At the time, some 25-30 groups were rocking the clubs and dance halls of Dar es Salaam five nights a week, with Mlimani Park usually attracting a thousand-people audience while playing at their residence venue on a Saturday night. Initially, this residence was the Mlimani Club located in the suburb of Mwenge. However, when the club owners (Tanzania Transport and Taxi Services) went bankrupt in 1983, the band came under the auspices of the Dar es Salaam Development Corporation (DDC). All the dansi bands around that time were affiliated with a diverse range of state-run or private organisations. Most musicians worked for these organisations as employees, and in turn, the employers would sponsor them, investing in instruments and arranging spaces for the band to practice and perform.

Each band has its own, distinct style of music and performance, as well as a particular way in which their audience dances to their songs. With dansi, a band’s performance really revolves around audience participation. Interestingly, the dancing is taken as part of the song’s meaning. The dancing style which a band is associated with, is called mtindo. To each band, the mtindo serves as a second name, a nickname which it is affectionately known by – think Arsenal as The Gunners. Mlimani Park’s mtindo is called Sikinde.

Ah, well… let’s get on with the songs alright, shall we? A German called Werner Graebner has established himself as the leading (European) dansi authority, a walking encyclopaedia as far as East African popular music is concerned. And guess what: it’s looking quite likely I will meet with him on Zanzibar next week! Anyway, he has provided a great deal of info on the history of the various bands and their songs. The following I quote from his contribution to an East African music enthusiast's website:

---Contemporary Tanzanian songs mostly deal with social relationships and urban life in general. A love theme, or the relationship of the sexes, may be at the outset of a song, yet they seldom follow the line of fulfilled or unrequited love so common in Western popular musics. Instead, they tend to reflect on the wider social sphere which these relationships are a part of and talk about the changes brought about by the material conditions of urban life:

The title of Mtoto Akililia Wembe is a proverb: "If a child cries for the razor-blade, give it to him", which means, a child has to make it’s own experiences, but don’t forget to educate it on the dangers or the truth of a matter. "Our sister, you were already married. Because of your greediness you have fooled around with your marriage and left your children. You said you wanted a man who could be useful in your life, to get you a car and a house. We have warned you before, this man is a cheat. He has had other women, we see them in the streets everyday. They go on public buses, have neither a car nor a simple hut. Don’t cry now, it was you who said you wanted a husband who would be useful in your life."


Nalala kwa Taabu (I sleep in distress) deals with the problems of poverty and feeding one’s family. In Ubaya (Bad character) the singer reproaches the behavior of his brother who boasts about his meanness and wants to quarrel with him. Muhiddin Maalim Gurumo, the lead singer on both songs, lives up to his name - gurumo means ‘a roaring voice, like a lion’s or thunder’ - with his singing style. But, he says, this is not only a matter of natural voice, the way of giving almost each note or syllable a melody of its own derives from his studies of the singing style of older Zaramo musicians.


In Neema a problem between the lovers arises when the former husband and father of her children returns into the woman’s life. The singer is trying to understand the problematic situation, but he cannot give her up. The poetic language and the outstanding arrangement made Neema one of Mlimani’s greatest successes. Two years in a row, in 1985 and 1986, the listeners of Radio Tanzania voted it song of the year.---


Right, that might just be enough for today! In the next weeks, I hope to present some more of my own findings, instead of having to rely heavily on the work of others. I’m still in the process of learning about the bands, the songs, and the scene in general. These weekly Those were the Days posts are meant just to show you my journey and share some of Tanzania’s musical gems with you – my friends!

Finally, I’d like to draw your attention once again to the Tanzania Heritage Project, an awesome initiative started by my friend Rebecca Corey. Our aim is to preserve and digitise over 100,000 hours of authentic Tanzanian music, stored in the national archives. For more info, check the link on the right.

Pamoja kwa muziki – together for the music.

#5 IT TAKES A VILLAGE

Een goede buur is essentieel, dat weet iedereen. Op de meeste plekken waar ik in mijn leven gewoond heb – dat klinkt alsof het er heel veel zijn, maar natuurlijk valt het best mee – kon ik met mijn buurmannen en -vrouwen bijzonder goed door één deur. Zo herinner ik me Pang, de oude Chinees in Overvecht die me geregeld naar de supermarkt vergezelde en er dan persoonlijk op toezag dat er ook fruit in mijn boodschappenmandje belandde. Asja, de Oezbeek die op een steenworp afstand van mijn Praagse huis sigaretten verkocht en niet uitgepraat raakte over Robin van Persie. En dan thuis, de Patrijs, al sinds ik om de hoek geboren werd een warm bad van burenliefde (it takes a village to raise a child, luidt een bekende Afrikaanse wijsheid)!

Hier in Dar es Salaam, waar alle leven zich buiten afspeelt en iedereen in de straat elkaar kent, is het niet anders. Onze straat heet Kimweri Avenue en iedereen die aan Kimweri Avenue woont, is elkaars buur, dus elkaars vriend. Ik heb al verteld dat mijn twee huisgenoten en ik de enige blanken in de straat zijn, en wazungu doen altijd stof opwaaien. Thuis is stilstand, zegt Tommy Wieringa, daar gebeurt niets. Hier ga ik als het maar even kan de straat op. Altijd wat te beleven: ga ik naar de pizzeria om de hoek, dan raak ik in gesprek met de eigenaar die me in het Kiswahili tot tien leert tellen, ‘en passant’ een groot Dansi-liefhebber blijkt te zijn en me nog voordat de Napolitana goudbruin is aan een interview voor mijn onderzoek heeft geholpen. Volgende week moet ik beslist bij hem komen eten, en sowieso kan ik hem altijd bellen.

Recht tegenover me woont Prothus, mister Prothus, misschien wel de meest gouden ziel die ik tot nu toe ben tegengekomen. Hij zag me al een paar keer de poort door lopen en was toch zo benieuwd wat ik hier allemaal deed, nou ja, nu spreekt hij me maar een keer aan, als ik dat niet erg vind, het is goed om je buurtgenoten te kennen. Hij heeft me een hand, en nog een keer, en nog een keer. Dan leidt hij me door een voorheen onzichtbare doorgang, een nauwe spleet tussen de huizen, en plotseling staan we op een geïmproviseerd schoolgrondje (eerst wilde ik gebouwtje schrijven, maar dat is het niet, het is grond met een afgebroken stenen muurtje eromheen). Op een kleed zitten vier spelende kinderen, in een hoek staat een gammele tafel die zucht onder het gewicht van twee hoge stapels boeken. Zodra ze me in het oog krijgen, beginnen de kinderen, ik schat ze tussen de vier en zeven jaar, opgewonden te schuifelen. Dan barst een gekakel los dat door Prothus met een kort, sissend geluid in de kiem wordt gesmoord. Mwalimu Prothus, zeg ik, meester Prothus (Mwalimu is een titel die in Tanzania dankzij Julius Nyerere in hoog aanzien staat. De eerste president van de republiek beschouwde zich ondanks zijn machtspositie in de eerste plaats als de schoolmeester die hij vóór de onafhankelijkheid was, en leeft vandaag de dag in het collectieve geheugen nog altijd voort als Mwalimu Nyerere). Mijn buurman straalt en haalt een vel papier tevoorschijn waarop door een bibberige kinderhand rekensommen zijn gekalkt:

3 + 3 = 5
5 + 4 = 7
2 + 2 = 3

He is trying, zegt de meester, that is all that matters. Here they learn. Hij vertelt dat hij sinds een jaar bezig is een school uit de braakliggende grond te stampen. De politici zitten hem in de weg, ze geven niets. Af en toe stopt een sympathisant uit de buurt hem wat toe, maar op veel gemeenschapsgeld hoeft hij niet te rekenen. Het geld is er wel maar wordt niet goed besteed, zegt hij. Hij begon met een handvol kinderen, en het worden er meer, steeds meer. Peuters huilen als hun moeders hen aan het eind van de middag weer komen halen. Bij mij mogen ze zingen, spelletjes spelen, leren, ze hebben het hier zo naar hun zin dat ze niet eens naar huis willen.

Je weet vast al precies hoe het er hier uit moet komen te zien, zeg ik. Prothus knikt: ach jongen, op een dag, als God het wil, staat hier een school, met echte muren en een dak. Dan is 1 plus 1 gewoon 2. Nu wil hij alles weten over mijn onderzoek. Dus ik ‘bestudeer’ de bands waar hij dertig jaar geleden op uit zijn dak ging? Heb ik al veel artiesten kunnen vinden? Maak ik zelf ook muziek? Dat doe ik, Prothus, zeg ik, ik bespeel een kleine gitaar met vier snaren waar een heel vrolijk geluid uit komt. Nu moet ik er vandoor, dus ik besluit de vraag te stellen die al op mijn lippen lag sinds de ik de kinderen zag zitten. Houden deze jongens en meisjes van muziek? Zal ik eens wat liedjes met ze spelen? En ze, als we dan toch bezig zijn, iets over dat vreemde, verre land vertellen waar ik met mijn witte haar vandaan kom?

Prothus is verguld en geeft me voor de tiende keer binnen een halfuur een hand. 1 plus 1 is altijd 2. Deze goede buur wordt straks vast een verre vriend.

#4 IK OOK HIER?

En toen was er licht!

Toen al? Jazeker!

Het is nu een goeie twee weken geleden dat ik voor het eerst in een Tanzaniaans bed wakker werd. Dat er in veertien begindagen een hoop kan gebeuren, is me in een bontgekleurd Praags verleden al duidelijk geworden. De eerste, zeg, anderhalve week hier stond in het teken van acclimatiseren. Het ging er rustig aan toe: ik kuierde wat door de buurt, had nog een Leids essay te schrijven dat in Nederland door alle voorbereidingsdrukte op mijn bordje was blijven liggen (one down, two to go) en reisde voor de eerste keer per daladala, het openbaar vervoermiddel van Dar es Salaam. Ach, de daladala, een absoluut fenomeen waar ik in een volgende post uitgebreid over zal vertellen. Wat foto’s betreft bleef, zoals jullie hebben gezien, de oogst beperkt.

Nu is het hier vier uur ’s middags en ben ik pas een halfuur op.

Ja hallo, we zijn hier in Tanzania, waar de tijd in dienst van de mens lijkt te staan in plaats van andersom. Hier is een klok, zie maar wat je ermee doet. Als het gezellig is in de disco, kan het zomaar gebeuren dat je een nacht niet slaapt. Of twee, achter elkaar. Maar denk niet dat ik er nu als een zombie bij zit. Hier is het lekker weer en licht, overal is het licht. De haan kraait de hele dag door. Dat betekent lekker wakker worden, altijd met het goede been uit bed stappen en direct op volle toeren draaien. Het zalvende ruisen van de airco… Oh, de tropen!

Goed. De afgelopen week was overweldigend, er is een hoop gebeurd. Het belangrijkste, iets dat zowel op het gebied van mijn onderzoek als in de sociale sfeer een hele hoop deuren heeft geopend, is dat ik me heb aangesloten bij het Tanzania Heritage Project. Zoals veel van jullie al weten ben ik hier in Dar es Salaam om research te doen naar de (sociale) geschiedenis van Muziki wa Dansi, letterlijk ‘muziek om op te dansen’. Dansi is nog het best te vergelijken met jazz van, eh, de Cubaanse slag. Veel mensen hier noemen het ‘Tanzanian rumba’; de eerste Dansi-artiesten haalden hun inspiratie uit Latijns-Amerika en vermengden Guantanamera met soukous, een gitaarmuziekgenre uit het nabijgelegen Congo en verschrikkelijk catchy. Dansi is vandaag de dag nog steeds heel populair, maar vooral bij de oudere generatie. De jongeren in Tanzania, eigenlijk in heel Oost-Afrika, zijn tegenwoordig helemaal in de ban van bongo flava – hiphop. In de jaren zestig, zeventig en tachtig domineerde Dansi echter de bars en discotheken; jong en oud gingen er op los. Die drie Dansi-decennia staan ook bekend als de ‘formative years’ van de republiek Tanzania, die in 1964 het levenslicht zag nadat de tot dan Britse kolonie Tanganyika en het nabijgelegen eiland Zanzibar aan elkaar werden uitgehuwelijkt. Ik onderzoek hier de populariteit van Muziki wa Dansi tegen de achtergrond van de politieke turbulentie in de sixties, seventies en eighties.

Poeh. Misschien is het een goed idee om een wekelijkse ‘collegedag’ in het leven te roepen. Ja! Voor wie het interessant vindt, zal ik een keer per week iets posten over mijn onderzoek. Is voor mezelf ook handig e.e.a. helder uiteen te zetten; dit hele avontuur moet uiteindelijk toch resulteren in een zestig pagina’s dikke scriptie!

We waren gebleven bij het Tanzania Heritage Project. Een Amerikaans meisje, Rebecca Corey, is op het fantastische idee gekomen zich in te gaan zetten voor het behoud van 100.000 uur aan authentiek Tanzaniaanse muziek. Al de prachtige Dansi-hits die mij ertoe aan hebben gezet naar Dar es Salaam te trekken, liggen in vinyl- en cassettevorm weg te teren in de archieven van Radio Tanzania Dar es Salaam (RTD), het aan de overheid gekoppelde radiostation dat Dansi tijdens zijn hoogtijdagen de hoofdstedelijke huiskamers in slingerde. We hebben het over iets van vroegâh– als niemand iets doet, zullen al die ouwe platen en cassettebandjes vergeten worden en dus vergaan. Rebecca’s project is in het leven geroepen om die eindeloze archieven te digitaliseren, en tegelijkertijd de muziek opnieuw aan de man te brengen in de vorm van downloadbare mp-3’tjes, een Best of-cd en een documentaire. Rebecca is een gepassioneerd meisje en gezegend met Koreaanse ijver. Ze is hard en succesvol bezig haar project onder de aandacht te brengen, en verschillende (voormalige) Dansi-artiesten hebben hun enthousiasme en bereidheid tot medewerking uitgesproken. The Citizen, een van de kranten hier, duikelde via good old Google zelfs een verhaal op dat het magazine van Rebecca’s universiteit over haar schreef, om het vervolgens paginagroot te publiceren. Alsjeblieft dankjewel. Natuurlijk is het project niet lang geleden begonnen, en natuurlijk ben ik hier precies nu, natuurlijk heb ik het op een onbewaakt moment op internet gevonden, en natuurlijk staat mijn verblijf hier volledig in het teken van het interviewen van de oude sterren uit de Dansi-scene.

Natuurlijk sloegen Rebecca en ik de handen ineen.

Noem het een gevalletje ‘op het juiste moment op de juiste plek’: het enige element dat het project nog miste, was een wetenschappelijke verantwoording, iemand die een en ander in historische context kon plaatsen en een werk kon schrijven over de geschiedenis van de bands en het politieke en sociale karakter van Dar’s muziekscene in die tijd. Mijn lieve vader had zich hier zonder twijfel bediend van de gevleugelde woorden: ‘Ik ook hier’? Vanaf nu doe ik dus ook mee met het Tanzania Heritage Project, en als het even meezit kan ik Rebecca vergezellen naar gewichtige meetings met muzikanten, mensen van Radio Tanzania, medewerkers van het nationaal archief of andersoortige grote en kleine vissen. Het is simpel: ik schrijf alles op, plemp er terug in Leiden wat theorie tussen en schrijf zo een scriptie die aan de ene kant in het hier en nu staat, maar aan de andere kant een soort getuigenis is van ‘die goeie ouwe tijd’. De herinnering, en dus de muziek, levend houden met mijn eindwerkstuk: het lijkt me een fantastisch en nobel streven.

Juist, zo ziet het ideaalplaatje er dus uit. Het is niet gezegd dat alles zo soepel en super verloopt, maar dit is in elk geval het streven. Vóór mijn ontmoeting met Rebecca had ik zeker niet stil gezeten en mijn eerste stappen als Thunderbird al gezet. Een onschuldig uitje met een Duits meisje dat hier stage loopt bij het Goethe-Instituut resulteerde in een hopelijk héél waardevolle connectie. Terwijl we op een avond onze pizza zaten te happen kwamen we haar baas tegen, die er bij kwam zitten. Even maar, zei ze, ze had het druk: het instituut organiseert op 3 februari een kleinschalig muziekfestival waar drie muzikanten komen optreden die ik voor mijn onderzoek gráág zou willen spreken. Een van hen is Mzungu Kichaa, letterlijk ‘gekke blanke’. Kichaa is een van de populairste bongo flava-artiesten van dit moment, en trekt in heel Oost-Afrika volle zalen. De grap: Mzungu Kichaa is een Deen. Eigenlijk heet hij Espen Sörensen. Veel vreemdere eenden in de bijt kom je niet tegen. Sinds zijn zesde woont hij in Afrika, een man die zich, waar hij ook woonde, heeft willen en kunnen aanpassen als Mowgli in de jungle. Spreekt vloeiend Swahili, kan dansen als een Maasaikrijger en voelde zich als kind zwaar ongemakkelijk als hij op (Deens) familiebezoek schoenen moest dragen. Goed, een aparte dus. Zodra ik tegen die vrouw van het Goethe-Instituut over hem begon, riep ze uit: Kichaa! Goed dat je het zegt, die moet ik nog bellen! Dus dat deed ze maar meteen, en nadat het noodzakelijke besproken was, gebaarde ze naar mij. Of ik hem even aan de lijn wilde? Op het juiste moment op de juiste plek zijn: mijn vlak voor vertrek aangeschafte Reeboks dienen sinds ik hier ben echt als Wondersloffen van Sjakie. Espen – mag ik Espen zeggen? – nodigde me uit om op 3 februari, vroeg in de middag, bij hem langs te komen. Dan, voordat het muziekfestival begint, is hij aan het repeteren met zijn maat en collega King Kiki.

Wie is King Kiki? Een absolute maestro van Muziki wa Dansi.

Jongens, ik kan blijven vertellen, maar waarschijnlijk zijn jullie je aandacht allang kwijt. Er gebeurt veel, ik ontmoet geweldige mensen, begin het ritme te voelen en word al aardig bruin. Vanaf nu dus een keer per week college, of in elk geval op regelmatige basis. Tot slot nog wat beeldmateriaal met z'n verhaal. Un abrazo muy fuerte - we houden contact!

Erasmus en Benson Rukantabula, tweelingbroers en allebei betrokken bij het Heritage Project. Topgozers, ben nu al dikke maten met ze!

Met Rebecca en Benson in het geïmproviseerde kantoortje, een ruimte van de Open University of Dar es Salaam, waar de broertjes werken.

Vrijdag werd onze samenwerking beklonken, en diezelfde avond vielen we met onze neus in de boter: Mlimani Park Orchestra, al sinds jaar en dag Tanzania's populairste Dansi-band, trad op!

Shasha is hier in Dar mijn 'partner in crime'. Een gouden vent die altijd in is voor een feestje.

We weten waar we het voor doen :)

DDC Mlimani Park is een instituut en bewees vrijdagavond nog altijd een fantastische liveband te zijn. Om een idee van de muziek te krijgen: in 1980 was dit een enorme hit. Zoals alle Dansi-nummers begint Mtoto Akililia Wembe rustig, misschien zelfs een beetje saai. Maar probeer het hele nummer af te luisteren, en let vooral op het laatste gedeelte: het hoge soukous-gitaartje klinkt, mensen melden zich op de dansvloer, het gaat los!

#3 VANAF HET BALKON

Daar zijn ze dan - de eerste beelden!

Zoals jullie uit mijn eerste blogje misschien al hebben kunnen opmaken, is het 'zomaar' maken van foto's in deze contreien geen sinecure. Er wordt vreemd, en in veel gevallen boos, opgekeken als je zonder aankondiging je camera tevoorschijn haalt en begint te klik-klik-klikken. Daarom maar even bescheiden beginnen. Aanschouw: mijn kamer!

En vooruit, een korte impressie van Kimweri!

Untitled from Nils von der Assen on Vimeo.

#2 KAKOFONIE

Toeval bestaat niet. Gisteravond las ik in Kapuscinski’s magistrale bundel Ebbenhout voor het eerst over de revolutie op Zanzibar, een coup die zich in 1964 met vleermuisachtige snelheid voltrok en de machtsverhoudingen op het eiland (de sultan werd door het leger verdreven) in één nacht tijd voorgoed veranderde. Vandaag, op 12 januari, viert heel Tanzania de 48ste verjaardag van de revolutie. Mannen, vrouwen, kinderen, allemaal zijn ze vrij. Dat betekent dat het gebruikelijke rumoer in onze straat – het gegil en geren van kleine watoto, het met tussenpozen ferme gekukeleku van de haan, Congolese gitaarmuziek die uit de speaker van de overburen schalt, voorbij scheurende daladala-busjes – zo’n beetje vertienvoudigd wordt.

Het is hier genieten. Kimweri Avenue – snel foto’s, echt – is een écht Afrikaanse straat, waar op mij en m’n twee huisgenoten na nauwelijks een mzungu te bekennen is. En blanken zijn nieuws: de halve buurt schijnt ons al te kennen.

Ik had ervoor kunnen kiezen veilig tussen de expats te gaan wonen. In Oyster Bay, een paradijs, waar altijd een koele wind door de palmbomen waait, het strand met zijn luxe beach clubs om de hoek is en je peanutbutter & jelly haalt in de Amerikaans aandoende supermarkt. Oyster Bay, dat is een gouden kooi met daarbinnen uitspanningen als de Diplomats Only Club, in een gebied waar volgens de overlevering de mzungu eerder regel dan uitzondering is. Mensen wonen hier een jaar, laten zich per taxi in rondjes vervoeren, nippen cocktails en vertellen iedereen die het maar horen wil hoe fantastisch ‘het leven in Afrika’ is. Naah. Geef mij maar het stof en de beestenboel. Gus de Gekko is een stamgast op ons balkon, en een eindeloos bataljon mieren houdt huis in de keuken. Het gaat me hier vooralsnog trouwens prima af zonder muggenspray!

#1 KARIBU TANZANIA!

Oeps.

Ik loop het balkon op en kijk uit over Kimweri Avenue, de straat die ik in ieder geval de komende drieënhalve week mijn thuis mag noemen. Zodra ik mijn camera tevoorschijn haal om vast te leggen wat ik zie - een rij mannen en vrouwen op stoeltjes, geinend om een kind dat net tot afgrijzen van zijn moeder heeft geprobeerd zich van z'n schooluniform te ontdoen - kijkt de oudste man van het stel me recht aan.

E! Ehééé!

Ik herken een BA Baracus-blik en verdwijn snel naar binnen. Geen foto. Wat ik had kúnnen doen: mijn glimmendste glimlach opzetten, een verontschuldigend gebaar maken en met pathos en volume SAMAHANI, MZEE! roepen. Sorry, ouwe! Maar ik ben nog maar 'n groentje, heb de woorden soms nog niet, en kan mijn overbuurman maar beter te vriend houden.

* * *

Omdat het vliegtuig twee uur later dan gepland uit Amsterdam vertrok, en er bij de tussenlanding in Arusha een technisch probleem moest worden verholpen, komen we pas twee uur na middernacht aan in Dar es Salaam. Ondanks het late tijdstip is het buiten dertig graden. Binnen, in het volgepakte halletje waar ik een visum hoop te bemachtigen, neigt het naar zestig. Drijfnat ben ik. Angstzweet? Ja. Ik herinner me de hysterische taferelen die Cees Nooteboom beschreef bij zijn aankomst in Dakar. Uren wachten, een mensendichtheid als in een Tokiose metro en hordes klauwende handen. Maar dat was lang geleden, en eigenlijk valt de drukte me nog alles mee. Een gigantische man met een verwarrend jong gezicht neemt zwijgend mijn paspoort aan en plempt het neer bij een van de zeven loketjes. Voor het loketje naast me staat een Amerikaan te schreeuwen, de zelfde man die ik een halfuur eerder nog prinsheerlijk achter me heb zien slapen. Vijf minuten, twee foto's en vier handafdrukken later heb ik mijn visum. In de aankomsthal kijk ik recht in de ogen van Shasha, die temidden van wat vrienden en vriendinnen op een bankje zit. Opgelucht gelach. Welkom! Karibu Tanzania!